Ανδρέας Βεσάλιος (Andreas Vesalius ή Andries van Wesel, 31 Δεκεμβρίου 1514 - 15 Οκτωβρίου 1564)

15 Οκτωβρίου 1564 (457 χρόνια πριν) πέθανε:

Ανδρέας Βεσάλιος Φλαμανδός ανατόμος

Ο Ανδρέας Βεσάλιος (Andreas Vesalius ή Andries van Wesel, 31 Δεκεμβρίου 1514 - 15 Οκτωβρίου 1564) ήταν Φλαμανδός Ιατρός, Ανατόμος, Φυσιοδίφης, Βιολόγος, Ερευνητής κλπ.

Γεννήθηκε στις Βρυξέλλες, όταν το Βέλγιο ήταν τμήμα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σπούδασε Ιατρική στην Λουβέν και στο Παρίσι. Εταξίδευσε σε πολλές περιοχές της Ευρώπης. Εργάσθηκε στις Βρυξέλλες ως Ιατρός και αργότερα στην Ισπανία ως Ιατρός της βασιλικής αυλής και Καθηγητής στην Πάντοβα. Ο Ανδρέας Βεσάλιος θεωρείται δίκαια ως ο θεμελιωτής της νεότερης Επιστήμης της Ανατομίας. Διάσημη είναι η πραγματεία του στα λατινικά, με τον τίτλο : "De humani corporis fabrica libri septem", 1543 (Περί της κατασκευής του ανθρώπινου σώματος, Βιβλία επτά, 1543), το οποίο πιθανολογείται ότι εικονογραφήθηκε από τον ζωγράφο Γιαν Γιουστ ή Γιαν φαν Κάλκαρ). Ήταν η πρώτη πλήρης και ακριβής περιγραφή του ανθρώπινου σώματος, η οποία συμπλήρωσε και σε ορισμένες περιπτώσεις διόρθωσε τις σχετικές περιγραφές του μεγάλου ΄Ελληνα Ιατρού της αρχαιότητας Γαληνού, από την Πέργαμο της Μικράς Ασίας. Ο Γαληνός θεωρείται ως δεύτερος σε σπουδαιότητα Ιατρός της αρχαιότητας, μετά τον Ιπποκράτη τον Κώο.

΄Οπως είναι γνωστό, τόσο κατά την αρχαιότητα, όσο και κατά τον μεσαίωνα ήταν αυστηρά απαγορευμένη η διενέργεια νεκροτομής στα ανθρώπινα πτώματα, για λόγους θρησκευτικούς κ.ά. ΄Ετσι οι Ιατροί και άλλοι επιστήμονες, ήσαν αναγκασμένοι να αρκούνται στις έρευνές των στην νεκροτομή πτωμάτων ζώων και σκεπτόμενοι κατ΄ αναλογίαν, εξήγαγαν συμπεράσματα σχετικά με την ανατομία του ανθρωπίνου σώματος. ΄Οπως είναι γνωστόν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου έζησε και έδρασε περί το 300 π. Χ. ο σπουδαίος Ιατρός Ηρόφιλος ( * Χαλκηδών Βιθυνίας περίπου το 430 π. Χ. - + Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου περίπου 360 π. Χ.), ο οποίος θεωρείται σε σπουδαιότητα τρίτος, ήτοι μετά τον Ιπποκράτη τον Κώο και τον Γαληνό τον Περγαμηνό. Λέγεται ότι ο Ηρόφιλος, με άδεια του Πτολεμαίου, μπόρεσε να διενεργήσει νεκροτομές σε ανθρώπινα πτώματα και να δημοσιεύσει τα συμπεράσματα από τις σχετικές έρευνες. ΄Ομως εξ αιτίας της πυρπολήσεως του ναού της Ειρήνης στη Ρώμη και της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου, όταν κατέλαβαν την πόλη οι ΄Αραβες, τα βιβλία του Ηρόφιλου δεν διετηρήθησαν. Ο σπουδαίος αρχαίος ΄Ελληνας Ιατρός Ιπποκράτης ο Κώος (* Κως 460 π. Χ. - + Λάρισσα 377 π. Χ. ) και στη συνέχεια ο Γαληνός ο Περγαμηνός (*Πέργαμος Μικράς Ασίας 129 μ. Χ. - + Ρώμη 199 μ. Χ.), εγνώριζαν αρκετά καλά την δομή του ανθρωπίνου σώματος, αλλά φαίνεται, ότι οι έρευνές των εστηρίζοντο κυρίως σε παρατηρήσεις επί πτωμάτων ζώων, στα οποία είχαν διενεργήσει νεκροτομή.

Ο Γαληνός προχώρησε πάρα πολύ, περιέγραψε αρκετά καλά την δομή του το ανθρώπινου σώματος και ειδικότερα την κυκλοφορία του αίματος. Διέγνωσε ότι η καρδιά ενεργεί ως ένα υδραυλικό σύστημα και αποτελεί το βασικό όργανο της κυκλοφορίας του αίματος. Πρώτος αυτός διέκρινε τις αρτηρίες και τις φλέβες, καθώς και τα τριχοειδή αγγεία και ανακάλυψε, ότι σε αυτά ρέει αίμα και όχι αέρας, όπως επιστεύετο παλαιότερα. ΄Ηταν ευνόητο, ότι επειδή οι έρευνές του εστηρίζοντο κυρίως στην μελέτη πτωμάτων ζώων, σε ορισμένα σημεία να περιέπεσε σε λάθη. ΄Ομως οι Ιατροί της Ευρώπης μέχρι και τον 16ον αι. μ. Χ. εστηρίζοντο κυρίως στις περιγραφές και στα συμπεράσματα του Γαληνού.

Ο Ανδρέας Βεσάλιος, σπουδαίος Φλαμανδός Ιατρός και θεμελιωτής της νεότερης Επιστήμης της Ανατομίας, ανέταμε ανθρώπινα πτώματα, περιέγραψε με ακρίβεια την δομή του ανθρωπίνου σώματος, διόρθωσε και συνεπλήρωσε τις παρατηρήσεις του Γαληνού και έθεσε τις βάσεις της Επιστήμης της Ανατομίας. ΄Ομως συνήντησε μεγάλη αντίδραση από ομοτέχνους του και άλλους και αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει τις Βρυξέλλες και να έλθει στην Ισπανία, ως Ιατρός της αυλής του εκεί βασιλέως.

Δυστυχώς και εκεί αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες. Ειδικότερα κατά την νεκροτομή ανθρωπίνου πτώματος για ερευνητικούς λόγους, άνοιξε τον θώρακα του νεκρού και τότε διαπιστώθηκε, ότι η καρδιά του έπαλε ακόμη. Οι συγγενείς του νεκρού θεώρησαν τότε, ότι ο Ανδρέας Βεσάλιος διά του τρόπου αυτού έγινε η αιτία του θανάτου του μέλους της οικογενείας των, του υπέβαλαν μήνυση και το Δικαστήριο της Ιεράς Εξέτασης του επέβαλε την τιμωρία να καεί ζωντανός. Με την επέμβαση του τότε βασιλέως της Ισπανίας, η ποινή αυτή μετετράπη σε προσκύνημα στα Ιεροσόλυμα. Ο Α. Βεσάλιος πραγματοποίησε το προσκύνημα αυτό στους Αγίους Τόπους του Χριστιανισμού, όμως κατά την επιστροφή του, το πλοίο στο οποίο επέβαινε ναυάγησε πλησίον της παραλίας της Ζακύνθου, των Ιονίων νήσων. Ο Α. Βεσάλιος εσώθηκε μεν, αλλά όντας ήδη άρρωστος και ταλαιπωρημένος από το ταξίδι απεβίωσε στη Ζάκυνθο σε ηλικία 50 ετών και ετάφη εκεί. Η ημερομηνία θανάτου του με το νέο ημερολόγιο είναι η 15 Οκτωβρίου 1564.

Σε κεντρική πλατεία της πόλεως της Ζακύνθου έχει στηθεί τελευταία μνημείο, προς τιμή του Ιατρού και Ανατόμου Ανδρέα Βεσάλιου Αυτό περιλαμβάνει : α) Προτομή του Α. Βεσάλιου από λευκόχρωμο μάρμαρο, με επιγραφή, που αναφέρει τόπο γεννήσεως και ημερομηνία γεννήσεως και θανάτου αυτού και β) ένα άγαλμα από χαλκό, το οποίο παριστάνει ολόσωμο πτώμα ανδρός σε φυσικό μέγεθος, με όλες τις ανατομικές λεπτομέρειες αυτού.