Η Ναυμαχία του Νείλου (γνωστή και ως Ναυμαχία του Κόλπου του Αμπουκίρ,

 2 Αυγούστου 1798 (223 χρόνια πριν): 

Πόλεμοι της Γαλλικής Επανάστασης: η ναυμαχία του Νείλου καταλήγει σε νίκη των Βρετανών.

Η Ναυμαχία του Νείλου (γνωστή και ως Ναυμαχία του Κόλπου του Αμπουκίρ, αγγλικά: Battle of Aboukir Bay‎, γαλλικά: Bataille d'Aboukir‎, αραβικά: معركة أبي قير البحرية‎) ήταν μία σημαντική ναυμαχία μεταξύ του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού και του Ναυτικού της Γαλλίας, η οποία έλαβε χώρα στη Μεσόγειο, στον Κόλπο του Αμπουκίρ κοντά στο Δέλτα του Νείλου, μεταξύ 1-3 Αυγούστου του 1798. Η ναυμαχία αποτέλεσε το αποκορύφωμα των ναυτικών επιχειρήσεων, που κλιμακώθηκαν κατά μήκος της Μεσογείου κατά τους τρεις προηγούμενους μήνες, όταν μεγάλη γαλλική νηοπομπή έπλευσε από την Τουλόν στην Αλεξάνδρεια, μεταφέροντας εκστρατευτική δύναμη υπό τον στρατηγό Ναπολέοντα Α΄ Βοναπάρτη, ενώ ο βρετανικός στόλος τον αναζητούσε. Τελικά οι Βρετανοί, σε ναυμαχία υπό την ηγεσία του υποναυάρχου σερ Οράτιου Νέλσον, κατήγαγαν αποφασιστική νίκη κατά των Γάλλων του αντιναυάρχου Φρανσουά-Πωλ Μπρυαί ντ' Αιγκαλλιέ.

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης επιδίωξε να εισβάλει στην Αίγυπτο ως το πρώτο του βήμα για την εκστρατεία κατά της Βρετανικής Ινδίας, μέρος μιας μεγαλύτερης προσπάθειας απομάκρυνσης της Βρετανίας από την εμπλοκή στους Πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης. Καθώς ο στόλος του Βοναπάρτη διέσχιζε τη Μεσόγειο, καταδιώχθηκε από βρετανική δύναμη υπό τον Νέλσον, ο οποίος είχε σταλεί από το βρετανικό Ναυαρχείο στον ποταμό Τάγο (αποτελούσε και αγκυροβόλιο του Βασιλικού Ναυτικού), για να εξακριβώσει το σκοπό της γαλλικής εκστρατείας αλλά και για να την αντιμετωπίσει. Καταδίωξε τους Γάλλους για πάνω από δύο μήνες, στις περισσότερες περιπτώσεις χάνοντάς τους για λίγες μόλις ώρες. Ο Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν ενήμερος για την καταδίωξη του Νέλσον και επέβαλε πλήρη μυστικότητα σχετικά με τον προορισμό του. Μπόρεσε να καταλάβει τη Μάλτα και έπειτα να αποβιβαστεί στην Αίγυπτο χωρίς να εμποδιστεί από τις βρετανικές ναυτικές δυνάμεις.

Ενώ ο γαλλικός στρατός ήταν πλέον στην ξηρά, ο γαλλικός στόλος αγκυροβόλησε στον Κόλπο του Αμπουκίρ, 32 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αλεξάνδρειας. Ο διοικητής του, αντιναύαρχος Μπρυαί, θεωρούσε πως κατείχε μια εξαιρετική αμυντική θέση. Ο βρετανικός στόλος έφτασε στα ανοιχτά της Αιγύπτου την 1η Αυγούστου και όταν εντόπισε το γαλλικό του Μπρυαί, ο Νέλσον διέταξε άμεση επίθεση. Τα πλοία του πλησίασαν στη γαλλική γραμμή και διαχωρίστηκαν σε δύο τμήματα καθώς πλησίαζαν. Ένα από αυτά διέσπασε την κεφαλή της γραμμής των γαλλικών πολεμικών και πέρασε διαμέσου των αγκυροβολημένων γαλλικών πλοίων και της ακτής, ενώ τα υπόλοιπα ενεπλάκησαν με την προς το πέλαγος πλευρά του γαλλικού στόλου. Έχοντας παγιδευτεί σε διασταυρούμενα πυρά, τα πιο αξιόμαχα γαλλικά πολεμικά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μετά από βίαιη τρίωρη ναυμαχία, ενώ το κεντρικό τμήμα κατάφερε να αποκρούσει την αρχική βρετανική επίθεση. Όταν έφτασαν βρετανικές ενισχύσεις, το κέντρο των Γάλλων βρέθηκε εν μέσω νέας επίθεσης και στις 22:00 η γαλλική ναυαρχίδα Orient εξερράγη. Το οπίσθιο τμήμα του γαλλικού στόλου προσπάθησε να διαφύγει από τον κόλπο, αλλά ο Μπρυαί σκοτώθηκε, η εμπροσθοφυλακή και το κέντρο ηττήθηκαν, και μόνο δύο πλοία γραμμής και δύο φρεγάτες από τα συνολικά 17 εμπλεκόμενα πλοία της Γαλλίας κατάφεραν να διαφύγουν.

Η ναυμαχία αντέστρεψε τη στρατηγική θέση των δύο κύριων αντιμαχόμενων δυνάμεων στη Μεσόγειο και εδραίωσε το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό σε κυρίαρχη θέση, την οποία και διατήρησε για το υπόλοιπο του πολέμου. Επίσης, ενθάρρυνε και άλλα ευρωπαϊκά έθνη να συνταχθούν εναντίον της Γαλλίας και ήταν ένας από τους παράγοντες του σχηματισμού του Δεύτερου Συνασπισμού εναντίον της. Ο στρατός του Βοναπάρτη παγιδεύτηκε στην Αίγυπτο και η κυριαρχία του Βασιλικού Ναυτικού στα ανοικτά των συριακών ακτών συνέβαλε σημαντικά στην ήττα του στην Πολιορκία της Άκρας το 1799, η οποία προηγήθηκε της επιστροφής του Βοναπάρτη στην Ευρώπη. Ο Νέλσον τραυματίστηκε στη ναυμαχία, αλλά αναγορεύθηκε ήρωας σε όλη την Ευρώπη και στη συνέχεια ονομάστηκε Βαρόνος Νέλσον — αν και ο ίδιος δεν ήταν ικανοποιημένος με τις βραβεύσεις του. Οι πλοίαρχοι του έλαβαν, επίσης, εγκωμιαστικά σχόλια και συνέχισαν με τη δημιουργία του πυρήνα της θρυλικής Αδελφότητας του Νέλσον. Ο θρύλος της μάχης παρέμεινε σε εξέχουσα θέση στη λαϊκή συνείδηση, με πιθανώς πιο γνωστή αναπαράστασή της το ποίημα Casabianca, της Φελίσια Χέμανς, του 1826.