Ναντίν Γκόρντιμερ Νοτιοαφρικανή συγγραφέας και ακτιβίστρια

20 Νοεμβρίου 1923 (98 χρόνια πριν) γεννήθηκε:

Ναντίν Γκόρντιμερ Νοτιοαφρικανή συγγραφέας και ακτιβίστρια

Η Ναντίν Γκόρντιμερ (Nadine Gordimer, 20 Νοεμβρίου 1923 – 13 Ιουλίου 2014) ήταν κορυφαία μεταπολεμική Νοτιοαφρικανή συγγραφέας, πολιτική ακτιβίστρια εναντίον του καθεστώτος του Άπαρτχαϊντ στη χώρα της, και μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου όταν το κόμμα ήταν απαγορευμένο. Βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1991. Ήταν κόρη Εβραίων μεταναστών, Ρωσικής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Σπρινγκς, μια πόλη δίπλα στο Γιοχάνεσμπουρκ και πέθανε στον ύπνο της στα 91 της χρόνια. Άρχισε να γράφει από τα εννέα της και στα δεκαπέντε (1937) δημοσίευσε το πρώτο της διήγημα, μια ιστορία για παιδιά. Το 1939 έγραψε το πρώτο της βιβλίο για ενηλίκους. Έγινε διάσημη από τα μυθιστορήματά της, αλλά υπήρξε και σπουδαία διηγηματογράφος, (15 συλλογές διηγημάτων).
Πολιτικός και λογοτεχνικός ακτιβισμός

Η σύλληψη της καλύτερής της φίλης, Μπέττυ ντυ Τουά, το 1960 και η σφαγή του Σάρπβιλ την ώθησαν να ενταχθεί στο κίνημα κατά του Άπαρτχαϊντ.[5] Από τότε υπήρξε ενεργή στα πολιτικά πράγματα της Νότιας Αφρικής, και ήταν στενή φίλη των δικηγόρων του Νέλσον Μαντέλα, Μπραμ Φίσερ και Τζορτζ Μπίζος, στη δίκη του το 1962.[5] Όταν ο Μαντέλα βγήκε από τη φυλακή, ένα από τα πρώτα πρόσωπα που θέλησε να συναντήσει ήταν η Γκόρντιμερ.[5]

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1960 και 1970 συνέχισε να ζει στο Γιοχάνεσμπουργκ, το οποίο άφηνε κατά διαστήματα προκειμένου να διδάξει σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Είχε αρχίσει να αποκτά διεθνή λογοτεχνική αναγνώριση, λαμβάνοντας το πρώτο μεγάλο βραβείο της, το W. H. Smith Commonwealth Literary Award, το 1961. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Γκόρντιμερ δεν έπαψε με το έργο και τον ακτιβισμό της να απαιτεί την κατάργηση της πολιτικής του Άπαρτχαϊντ στη χώρα της.

Επίσης εκείνη την περίοδο η Νοτιοαφρικανική κυβέρνηση απαγόρευσε την κυκλοφορία πολλών από τα βιβλία της, δυο από τα οποία απαγορεύτηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η πρώτη εμπειρία της με τη λογοκρισία ήρθε το 1976, όταν η κυκλοφορία του βιβλίου The Late Bourgeois World απαγορεύτηκε για μια δεκαετία από την κυβέρνηση.[6][7] Το βιβλίο A World of Strangers υπήρξε απαγορευμένο για δώδεκα χρόνια.[7] Άλλα έργα της λογοκρίθηκαν για μικρότερα διαστήματα. Το βιβλίο Burger's Daughter, που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 1979, απαγορεύτηκε ένα μήνα αργότερα. Η απαγόρευση άρθηκε από το Συμβούλιο Εφέσεων της Επιτροπής Εκδόσεων, με το αιτιολογικό ότι το βιβλίο ήταν υπερβολικά μονόπλευρο για να αποτελέσει ανατρεπτικό κίνδυνο.[8] Η Γκόρντιμερ απάντησε σε αυτή την απόφαση στη συλλογή δοκιμίων Essential Gesture (1988), επισημαίνοντας ότι το καθεστώς απαγόρευσε δυο βιβλία έγχρωμων συγγραφέων την ίδια στιγμή που επέτρεπε την κυκλοφορία του δικού της. Το βιβλίο July's People απαγορεύτηκε επίσης τόσο από το καθεστώς του Άπαρτχαϊντ όσο και από αυτό που το διαδέχθηκε:[9] το 2001, το βιβλίο αφαιρέθηκε προσωρινά από τον κατάλογο σχολικών αναγνωσμάτων, μαζί με έργα άλλων συγγραφέων κατά του Άπαρτχαϊντ,[10] καθώς χαρακτηρίστηκε "βαθιά ρατσιστικό"[11], χαρακτηρισμό που η ίδια θεώρησε μεγάλη προσβολή και στον οποίο αντέδρασαν πολλοί λογοτέχνες και πολιτικοί.[10]

Έγινε μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC) όταν ακόμα θεωρούνταν παράνομη οργάνωση από την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής.[12][5] Η Γκόρντιμερ θεώρησε το ANC σαν την μεγαλύτερη ελπίδα για ίση μεταχείρηση των μαύρων στη χώρα. Αντί για απλή κριτική στα λάθη της οργάνωσης, προέτρεψε στη συμμετοχή σε αυτή προκειμένου να διορθωθούν.[5] Έκρυψε στο σπίτι της ηγέτες του ANC προκειμένου να διαφύγουν τη σύλληψη, και έχει δηλώσει ότι η πιο περήφανη μέρα της ζωής της ήταν όταν το 1986 κατέθεσε ως μάρτυρας υπεράσπισης στη δίκη 22 αντιρατσιστών ακτιβιστών.[12][5] Όλα αυτά τα χρόνια έλαβε επίσης μέρος σε πολλές διαδηλώσεις κατά του Άπαρτχαϊντ, και ταξίδεψε σε πολλές χώρες προκειμένου να υποστηρίξει την κατάργηση της πολιτικής διακρίσεων και της πολιτικής καταπίεσης.[5]

Τα έργα της άρχισαν να αναγνωρίζονται για τη λογοτεχνική τους αξία από νωρίς στην καριέρα της. Δέχτηκε το πρώτο της βραβείο το 1961, το οποίο ακολούθησαν πολλά ακόμα με κορυφαίο το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1991, το οποίο της απονεμήθηκε με σκεπτικό πως "μέσα από την υπέροχη επική γραφή της έχει -με τα λόγια του Άλφρεντ Νόμπελ- ωφελήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ανθρωπότητα".[13]

Ο ακτιβισμός της Γκόρντιμερ δεν περιορίστηκε στην πάλη κατά του Άπαρτχαϊντ. Έχει αντιταχθεί στη λογοκρισία και τον έλεγχο του κράτους πάνω στην πληροφορία. Αρνήθηκε να επιτρέψει τη μετάδοση των έργων της από την τηλεόραση, καθώς αυτή ελεγχόταν από τη ρατσιστική κυβέρνηση.[14] Ήταν επίσης μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Νοτιοαφρικανικής Ομάδας Δράσης Ενάντια στη Λογοκρισία. Ιδρυτικό μέλος του Κογκρέσου Νοτιοαφρικανών Συγγραφέων, η Γκόρντιμερ έχει επίσης συμμετάσχει ενεργά στα λογοτεχνικά πράγματα της χώρας της καθώς και σε συναφείς διεθνείς οργανισμούς. Υπήρξε αντιπρόεδρος της διεθνούς ένωσης συγγραφέων International PEN.

Μετά την κατάρρευση του Άπαρτχαϊντ η Γκόρντιμερ δραστηριοποιήθηκε στη μάχη κατά του HIV/AIDS, που αποτελεί μάστιγα στη Νότια Αφρική. Το 2000 με δικές της ενέργειες 20 γνωστοί συγγραφείς συνεισέφεραν διηγήματα στη συλλογή Telling Tales, και τα έσοδα χρησιμοποιήθηκαν στην εκστρατεία Treatment Action Campaign.[15] Έχει ασκήσει κριτική στη στάση της κυβέρνησης σχετικά με την ασθένεια, δηλώνοντας το 2004 ότι "εγκρίνει" όλα όσα έχει κάνει ο Πρόεδρος Θάμπο Μπέκι εκτός από τη στάση του απέναντι στο AIDS.[15][16][17]

Στις διαλέξεις της έχει αναφερθεί και σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και διακρίσεων εκτός της Νότιας Αφρικής. Το 2005, όταν ασθένησε ο Φιντέλ Κάστρο, η Γκόρντιμερ και άλλοι έξι Νομπελίστες απεύθυναν μια ανοικτή επιστολή προς τις ΗΠΑ, προειδοποιώντας τες να μην προσπαθήσουν να αποσταθεροποιήσουν το καθεστώς της Κούβας. Το 2001 παρότρυνε τη φίλη της Σούζαν Σόνταγκ να μη δεχθεί ένα βραβείο από την ισραηλινή κυβέρνηση, λόγω της μεταχείρισης του κράτους του Ισραήλ προς τους Παλαιστίνιους. Η αντίθεση της Γκόρντιμερ σε κάθε λογής διάκριση έφτασε στο σημείο της άρνησης αποδοχής της υποψηφιότητας για το βραβείο Orange Prize, καθώς αυτό απονέμεται μόνο σε γυναίκες συγγραφείς.

Τα 21 διηγήματα της συλλογής Telling Tales που προαναφέρθηκε, εκδόθηκαν στην Ελλάδα, μεταφρασμένα από πολλούς μεταφραστές, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, 2005. ISBN 960-03-3962-7)
Εργογραφία και μεταφράσεις στα ελληνικά
1952: The Soft Voice of the Serpent, συλλογή διηγημάτων
1953: The lying days, μυθιστόρημα

Το εξώφυλλο του βιβλίου The Soft Voice of the Serpent
1958: A World of Strangers, μυθιστόρημα
1966: Occasion for Loving, μυθιστόρημα
1966: The Late Bourgeois World (Ο ύστερος αστικός κόσμος), μυθιστόρημα —μτφ. Θάνος Γεωργίου (εκδ. "Μέδουσα", 1988)
197: A Guest of Honour, μυθιστόρημα
1974: The Conservationist (Ο συντηρητής), μυθιστόρημα που τιμήθηκε με το Βραβείο Μπούκερ για το 1974 —μτφ. Γιάννα Μυράτ (εκδ. "Νεφέλη")—μτφ. Τόνια Κοβαλένκο (εκδ. "Καστανιώτης", 2010)
1979: Burger's Daughter (Η κόρη του Μπέρτζερ), μυθιστόρημα —μτφ. Α. Δημητριάδη και Β. Τράπαλη (εκδ. "Οδυσσέας", 1985)
1981: July's People (Οι άνθρωποι του Τζούλι), μυθιστόρημα —μτφ. Ελένη Κεκροπούλου (εκδ. "Α.Α.Λιβάνης", 1991)
1987: A Sport of Nature (Μια ιδιοτροπία της φύσης) —μτφ. Γιάννα Μυράτ (εκδ. "Καστανιώτης", α΄ έκδ. 1993)
1988: The Essential Gesture: Writing, Politics and Places, συλλογή δοκιμίων
1990: My Son's Story (Η ιστορία του γιού μου), μυθιστόρημα —μτφ.Μπελίκα Κουμπαρέλη (εκδ. "Καστανιώτης", 1992)
1994: None to Accompany Me (Κανείς να μη με συνοδεύσει), μυθιστόρημα —μτφ. (;) (εκδ. "Οδυσσέας", 1995)
1998: The House Gun (Το όπλο του σπιτιού), μυθιστόρημα —μτφ.Θεόδωρος Τσαπακίδης, (εκδ. "Καστανιώτης", α' έκδ. 2000)
1999: Living in Hope and History (Ζώντας με την ελπίδα και την ιστορία), συλλογή δοκιμίων για τη λογοτεχνία —μτφ.Τάκης Αθανασόπουλος (εκδ. "Καστανιώτης", 2004)
2001: The Pickup, μυθιστόρημα που κέρδισε το βραβείο «Commonwealth Writers' Prize Africa Region» το 2002 —μτφ.Τάνια Κοβαλένκο ως «Ένας τυχαίος εραστής» (εκδ. "Καστανιώτης", α΄ έκδ. 2003)
2003: Loot and Other Stories (Λεηλασία και άλλες ιστορίες), συλλογή δέκα διηγημάτων —μτφ.Τόνια Κοβαλένκο (εκδ. "Καστανιώτης", 2005)
2005: Get a Life, μυθιστόρημα —μτφ. Τόνια Κοβαλένκο ως «Ξύπνα!» (εκδ. "Καστανιώτης", 2006)
2007: Beethoven Was One-Sixteenth Black (Ο Μπετόβεν ήταν κατά το 1/16 μαύρος), διήγημα —μτφ. Τόνια Κοβαλένκο (εκδ. "Καστανιώτης", 2008)
2010: Telling Times: Writing and Living, 1950–2008, αυτοβιογραφία
2012: No Time Like the Present, μυθιστόρημα