Αντρέας Χόφερ Αυστριακός πανδοχέας και αγωνιστής

22 Νοεμβρίου 1767 (254 χρόνια πριν) γεννήθηκε:

Αντρέας Χόφερ Αυστριακός πανδοχέας και αγωνιστής

Ο Αντρέας Χόφερ (Andreas Hofer, Σαν Λεονάρντο ιν Πασιρία, 22 Νοεμβρίου 1767 - 20 Φεβρουαρίου 1810) ήταν Αυστριακός πανδοχέας και πατριώτης, εθνικός ήρωας της Αυστρίας. Υπήρξε ο αρχηγός της εξέγερσης του Τιρόλου ενάντια στις δυνάμεις του Ναπολέοντα.

Ήταν πανδοχέας που ασχολήθηκε με την πολιτική και πολέμησε για την Αυστρία εναντίον των Γάλλων κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Τρίτου Συνασπισμού. Το 1809 υπήρξε ο θρυλικός αρχηγός της εξέγερσης κατά των γαλλοβαυαρικών δυνάμεων που αποτέλεσε την σπίθα για τον Πόλεμο του Πέμπτου Συνασπισμού. Το τέλος του ήρθε σύντομα με τη σύλληψη και την εκτέλεσή του. Σήμερα η δράση του διδάσκεται σε όλα τα δημοτικά σχολεία της Αυστρίας.

Πρώτα Χρόνια

Ο Αντρέας Χόφερ γεννήθηκε το 1767 στο Σαν Λεονάρντο ιν Πασίρια στην κοιλάδα Πασάιερ, στην αυστριακή επαρχία του Τιρόλου, ψηλά στις Άλπεις. Ο πατέρας του ήταν ο πανδοχέας του μικρού ξενοδοχείου Ζάντχοφ και ο Αντρέας ακολούθησε τα βήματά του κληρονομώντας την πατρική περιουσία. Εμπορευόταν επίσης κρασί, καθώς και άλογα στη βόρεια Ιταλία και έμαθε έτσι καλά την ιταλική γλώσσα. Παντρεύτηκε τη συντοπίτισσά του Άννα Λαντούρνερ και το 1791 εξελέγη μέλος της τιρολέζικης Δίαιτας. Στη γερμανική αργκό (γλώσσα των Αυστριακών είναι τα γερμανικά) της εποχής αναφερόταν ως πανδοχέας και από αυτό προέκυψε το προσωνύμιο «Ο Πανδοχέας του Ζαντ» («Der Sandwirt», γερμανική γλώσσα : ντερ Ζάντβιρτ).

Κατά τον Πόλεμο του Τρίτου Συνασπισμού εναντίον της Γαλλίας, έγινε μουσκετοφόρος και αργότερα αρχηγός της πολιτοφυλακής. Όταν το Τιρόλο με τη Συνθήκη του Πρέσμπουργκ (1805) πέρασε από την κυριότητα της Αυστρίας στην κατοχή της Βαυαρίας (το γερμανικό αυτό συντηρητικό κρατίδιο ήταν τότε σύμμαχος της Γαλλίας), ο Χόφερ, άντρας δυναμικός και γενναίος, έγινε αρχηγός του αντιβαυαρικού κινήματος.

Τον Ιανουάριο του 1809, ήταν ανάμεσα στα μέλη της αντιπροσωπείας που επισκέφτηκε τη Βιέννη και ζήτησε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Β΄ της Αυστρίας υποστήριξη σε μια πιθανή εξέγερση. Ο αυτοκράτορας έδωσε τη διαβεβαίωσή του ότι θα βοηθούσε στην ανάκτηση της ιστορικής αυτής περιοχής της αυτοκρατορίας του και η αντιπροσωπεία επέστρεψε στο Τιρόλο.

Σύντομα ο Χόφερ επιδόθηκε μυστικά στην οργάνωση της ανταρσίας, επισκεπτόμενος χωριά της περιοχής και συγκαλώντας συμβούλια πολέμου στα τοπικά πανδοχεία (στην επαρχία του Τιρόλου κεντρικό σημείο των χωριών ήταν τα πανδοχεία, όπου και ελάμβαναν χώρα οι διάφορες πολιτικές συνελεύσεις). Την ίδια ώρα, άλλοι αρχηγοί οργάνωναν τις δυνάμεις τους στις διάφορες περιοχές των Άλπεων. Ο Χόφερ ανέλαβε την αρχηγία της πολιτοφυλακής στην κοιλάδα Πασάιερ.
Έναρξη της εξέγερσης

Η Εξέγερση του Τιρόλου ξεκίνησε στις 9 Απριλίου 1809. Την προηγούμενη μέρα οι οργανωτές της πέταξαν σακιά με σκόνη από πριονίδια στον ποταμό Ινν ως σημάδι έναρξης της εξέγερσης. Όταν η πριονιδόσκονη έπλευσε μέσα από την πόλη του Ίνσμπρουκ και του Ίνταλ, οι επαναστάτες κατάλαβαν ότι η πολυπόθητη ώρα είχε φτάσει.

Οι καμπάνες στα χωριά καλούσαν τους άντρες στη μάχη, οι οποίοι έτρεχαν με μουσκέτα και αγροτικά εργαλεία στα χέρια, σε προκαθορισμένα σημεία συγκεντρώσεως για να βαδίσουν συντεταγμένα μέχρι τις γραμμές εξορμήσεως. Με την έναρξη των μαχών, σύντομα κατέβαλαν κάποιες μικρές βαυαρικές φρουρές και αιφνιδίασαν ένα σχηματισμό γαλλικού πεζικού που περνούσε από την περιοχή.

Στις 11 Απριλίου η πολιτοφυλακή των Τιρολέζων νίκησε μια βαυαρική δύναμη στο Στέρτσινγκ, γεγονός που οδήγησε στην κατάληψη του Ίνσμπρουκ πριν το απόγευμα. Όταν την επόμενη μέρα οι αρχικώς αιφνιδιασμένες γαλλοβαυαρικές δυνάμεις αντεπιτέθηκαν, οι Τιρολέζοι τούς πολέμησαν μέσα στην πόλη σε σειρά λυσσαλέων αψιμαχιών και αγχέμαχων συρράξεων, με τη συμμετοχή γυναικών και παιδιών σε μια πάνδημη αντίσταση. Οι Τιρολέζοι, πολλοί απλώς φέροντες τσουγκράνες και δίκρανα, οχυρώνονταν πίσω από εκκλησίες, έστηναν οδοφράγματα στους στενούς δρόμους και πολεμούσαν από οικοδομικό σε οικοδομικό τετράγωνο, κάνοντας συνεχείς αντεπιθέσεις. Τελικώς το πρωί της 13ης Απριλίου, μετά από δυο μέρες συνεχών μαχών και εκατόμβη θυμάτων εκατέρωθεν, οι Τιρολέζοι απώθησαν τους επιτιθέμενους. Ο Χόφερ και οι σύμμαχοί του προέλασαν νότια, καταλαμβάνοντας το Μπότσεν (σημερινό Μπολτζάνο που ανήκει πλέον στην Ιταλία) και το Τρεντ (σημερινό Τρέντο που ανήκει επίσης στην Ιταλία).

Οι ελπίδες, όμως, επιτυχούς κατάληξης της εξέγερσης εξανεμίστηκαν όταν ο Ναπολέων νίκησε τις αυστριακές δυνάμεις του Αρχιδούκα Καρόλου της Αυστρίας (αδερφού του Φραγκίσκου Β'). Οι αυστριακές δυνάμεις αποσύρθηκαν από το Τιρόλο και ο Χόφερ αποτραβήχτηκε στα βουνά. Στις 19 Μαΐου οι Βαυαροί ανακατέλαβαν το Ίνσμπρουκ, όμως με την απόσυρση των στρατευμάτων του Ναπολέοντα, η εξέγερση άναψε πάλι.
Ο Χόφερ αρχιστράτηγος

Το σπίτι στο Ζανκτ Λέοναρντ (Άγιος Λεονάρδος) όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Χόφερ, δίπλα το περίφημο πανδοχείο όπου άναψε η φωτιά του Τυρόλου

Ο Χόφερ έγινε τότε αρχιστράτηγος των Τιρολέζων επαναστατών όλης της ομώνυμης επαρχίας με την υποστήριξη άλλων αρχηγών, όπως ο Γιόζεφ Σπεκμπάχερ και ο ιερέας Γιόακιμ Χάσπινγκερ. Η δύναμη που διαφέντευε ο Χόφερ αριθμούσε 20.000 άντρες μαζί με μερικές εκατοντάδες Αυστριακών στρατιωτών που είχαν ενωθεί μαζί τους μετά την υποχώρηση του αυστριακού στρατού. Στις 25 και 29 Μαΐου, οι δυνάμεις του Χόφερ νίκησαν τους Βαυαρούς στο Ίζελμπεργκ και τούς εξεδίωξαν από τη χώρα. Την επομένη, 30 Μαΐου, ο στρατός του Χόφερ καταλάμβανε πάλι το Ίνσμπρουκ.

Εν τω μεταξύ, στις 29 Μαΐου, ο Χόφερ είχε λάβει γράμμα του αυστριακού αυτοκράτορα Φραγκίσκου Β' στο οποίο τού υποσχόταν ότι δεν θα υπέγραφε οποιαδήποτε συνθήκη που θα περιελάμβανε την παράδοση του Τιρόλου υπό ξένη κατοχή. Ένας αυστριακός τοποτηρητής ήρθε να αναλάβει τη διοίκηση της περιοχής και ο Χόφερ επέστρεψε επιτέλους στο σπίτι του.

Στις 6 Ιουλίου όμως, ο Ναπολέων νίκησε τα αυστριακά στρατεύματα στη Μάχη του Βάγκραμ, με αποτέλεσμα με την Ανακωχή του Τσνάιμ η περιοχή του Τυρόλου να αποδοθεί ξανά στους συμμάχους του Βαυαρούς. Ο Ναπολέων για το σκοπό αυτό έστειλε στο Τιρόλο στρατό 40.000 Γάλλων και Βαυαρών, ο οποίος και ανακατέλαβε το Ίνσμπρουκ.

Μετά από περίσκεψη και ελαφρύ δισταγμό, ο Χόφερ συνέχισε την αντίσταση. Οι Γάλλοι, θέλοντας να απαλλαγούν από ένα τόσο ικανό και πείσμονα ηγήτορα, προσέφεραν αμοιβή για το κεφάλι του. Στις 14 Αυγούστου, οι Τιρολέζοι νίκησαν και εξόντωσαν ολοκληρωτικώς σε ενέδρα τα γαλλικά στρατεύματα του Στρατάρχη Φρανσουά Ζοζέφ Λεφέβρ, στο Μπέργκιζελ, κατόπιν 12ωρης μάχης μετά από έφοδο από τις κορυφές των λόφων. Το Ίνσμπρουκ για άλλη μια φορά αλλάζει χέρια, περνώντας στις δυνάμεις του Χόφερ.

Ο Χόφερ κήρυξε τον εαυτό του Αυτοκρατορικό Διοικητή του Τιρόλου, απουσία αυστριακού τοποτηρητή, και κυβέρνησε τη γη του με βάση την πόλη του Χόφμπουργκ και στο όνομα του αυτοκράτορα της Αυστρίας. Ανακοίνωσε νέους νόμους και φόρους και έκοψε δικό του νόμισμα. Παράλληλα, έστειλε απεσταλμένους στη Μεγάλη Βρετανία ζητώντας βοήθεια. Στις 29 Σεπτεμβρίου έλαβε μετάλλιο από τον αυστριακό αυτοκράτορα και ακόμη μια υπόσχεση ότι η Αυστρία δεν θα εγκατέλειπε το Τιρόλο.

Οι ελπίδες όμως του Χόφερ συνετρίβησαν στις 14 Οκτωβρίου όταν η Συνθήκη του Σενμπρούν επιδίκασε για άλλη μια φορά το Τιρόλο στη Βαυαρία. Ακόμα μια φορά γαλλικές και βαυαρικές δυνάμεις προήλασαν στην επαρχία του Τιρόλου αναγκάζοντας τον καταπονημένο πλέον Χόφερ να υποχωρήσει στα βουνά. Ο Χόφερ γνώριζε πως χωρίς την υποστήριξη της Αυστρίας δεν μπορούσε να αντιταχθεί για πολύ στις πολυπληθείς, άρτια εκπαιδευμένες, εξοπλισμένες και καθοδηγούμενες από ικανούς αξιωματικούς γαλλοβαυαρικές δυνάμεις. Ήλπιζε απλώς με τις νίκες του μέχρι τότε να μπορέσει να κινήσει την Αυστρία προς βοήθειά του ή και άλλες δυνάμεις όπως τη Μεγάλη Βρετανία. Δυστυχώς, η Αυστρία, καταπονημένη από τις συνεχείς ήττες από τον Ναπολέοντα, δεν μπορούσε να τού προσφέρει ουσιαστική βοήθεια, αναγκαζόμενη μάλιστα να εκχωρήσει το Τιρόλο για να γλιτώσει τα χειρότερα.

Κατόπιν όλων αυτών, ο Χόφερ και οι σύντροφοί του, οι τραχείς, περήφανοι και γενναίοι ορεσίβιοι των Άλπεων, παρέδωσαν τα όπλα τους, στις 8 Νοεμβρίου 1809, αφού τούς υποσχέθηκαν την παροχή αμνηστίας και επέστρεψαν στα σπίτια τους.
Τελική προσπάθεια και αιχμαλωσία

Στις 12 Νοεμβρίου, ο Χόφερ έλαβε λανθασμένες αναφορές περί νικών των Αυστριακών και προσπάθησε να συγκεντρώσει στρατό ορίζοντας ως μέρα συγκέντρωσης τη 15η Νοεμβρίου. Τη φορά όμως αυτή λίγοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά του και σύντομα οι δυνάμεις του αποδεκατίστηκαν από τους Γάλλους. Οι σύντροφοί του διοικητές παραδόθηκαν και τον προέτρεψαν να διαφύγει ψηλά στα απρόσιτα βουνά.

Ο Χόφερ κρύφτηκε σε μια καλύβα στις ανώρειες των Άλπεων στην περιοχή Πασάιερταλ, και οι Γάλλοι, εξοργισμένοι μαζί του, ανακοίνωσαν αμοιβή 1.500 γκούλντεν (τοπικό χρυσό νόμισμα) για το κεφάλι του. Οι μέρες περνούσαν μέχρι που ένας βοσκός της περιοχής, ο Φραντς Ραφλ, τον είδε μια μέρα από μακριά, κρυμμένος πίσω από ένα δέντρο. Ο τελευταίος κατέδειξε στους Γάλλους την κρυψώνα του. Στις 19 Ιανουαρίου 1810, ο Χόφερ συνελήφθη από ιταλικές δυνάμεις (στην ιταλική πλευρά των Άλπεων) και εστάλη στη Μάντοβα αλυσοδεμένος. Εκεί προσήχθη ενώπιον στρατοδικείου, το οποίο τον καταδίκασε σε θάνατο.

Όσον αφορά τον καταδότη του, υπάρχουν δύο εκδοχές: η πρώτη ότι πέθανε πάμφτωχος και περιφρονημένος από όλους στη Βαυαρία 20 χρόνια αργότερα, ενώ η δεύτερη αναφέρει ότι τον βρήκαν κρεμασμένο από μια συκιά, λίγες ημέρες μετά τη σύλληψη του Χόφερ, δολοφονημένο σύμφωνα με κάποιους, αυτόχειρα κατ' άλλους, λόγω των τύψεών του (ευρέως αποδεκτή εκδοχή στο Τιρόλο, που παραπέμπει στην προδοσία του Ιούδα).
Στρατοδικείο και εκτέλεση

Η εκτέλεση του Αντρέας Χόφερ στη Μάντοβα της Ιταλίας

Οι αξιωματικοί-δικαστές του στρατοδικείου διαφωνούσαν ως προς την ποινή μέχρι που έλαβαν ένα μήνυμα από το Μιλάνο. Θεωρήθηκε ότι ανήκε στον Αντιβασιλιά της Ιταλίας (η Ιταλία τότε ήταν ακόμα κατακερματισμένη σε πόλεις-κράτη και ήταν υπό γαλλική κατοχή), ο οποίος ανέφερε ότι μετέφερε την εντολή του Ναπολέοντα για τη διεξαγωγή μιας δίκαιης δίκης και κατόπιν της εκτέλεσής του δια τυφεκισμού. Αργότερα όμως, ο Ναπολέοντας ισχυρίστηκε στον πρίγκηπα και καγκελάριο της Αυστρίας Κλέμενς φον Μέττερνιχ (ο οποίος και ήταν ο ουσιαστικός κυβερνήτης της Αυστρίας εκείνη την εποχή), ότι η εκτέλεση του Χόφερ έγινε ενάντια στις επιθυμίες του.

Ο Αντρέας Χόφερ εκτελέστηκε δια τυφεκισμού στις 20 Φεβρουαρίου 1810. Όταν τον πήραν για εκτέλεση, οι άλλοι φυλακισμένοι είχαν κολλήσει τα πρόσωπά τους στα κάγκελα των παραθύρων, ενθαρρύνοντάς τον όλοι, από τον επαναστάτη μέχρι τον πιο κοινό κλέφτη. Πέρασε μπροστά από τη θύρα Πόρτα Τσερέζα με το κεφάλι ψηλά και τη γροθιά του να σφίγγει τον Εσταυρωμένο, έναν απλό σταυρό που έγινε σύντομα σύμβολο αντίστασης. Σε όλη την Ευρώπη κυκλοφόρησαν σύντομα περισσότερες γκραβούρες της παράστασης «Η εκτέλεση του Αντρέα Χόφερ», από κάθε άλλο επαναστατικό φυλλάδιο.

Αρνήθηκε να του φορέσουν μαντήλι γύρω από τα μάτια και έδωσε κάποια κέρματα που είχε στην τσέπη του στον επικεφαλής δεκανέα του εκτελεστικού αποσπάσματος, λέγοντάς του να πυροβολήσει ίσια μπροστά. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Σε αποχαιρετώ όμορφό μου Τιρόλο. Σε εσένα παραμένω πιστός» (I sag leb-wohl mei'm schonen Land Tirol, Dir bleib i ewig treu-ι ζακ λεπ-βολ μάι'μ σιόνεν Λαντ Τιρόλ, ντιρ μπλάιπ ι έβιχ τρόι, γερμανικά της εποχής).

Ο Χόφερ έγινε μάρτυρας και εθνικός ήρωας στη Γερμανία και την Αυστρία και η αντίσταση και η θυσία του άναψαν τη σπίθα που σύντομα έβαλε φωτιά σε όλη την Ευρώπη και σήμανε την αρχή του τέλους του Ναπολέοντα, δείχνοντας σε όλες τις καταπτοημένες Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης που είχαν ηττηθεί παντού από αυτόν, ότι κανένας δεν είναι ανίκητος.