Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων) Έλληνας διπλωμάτης

23 Δεκεμβρίου 1709 (312 χρόνια πριν) πέθανε:

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων) Έλληνας διπλωμάτης

Ο Αλέξανδρος Νικολάου Μαυροκορδάτος (7 Σεπτεμβρίου 1641 – 23 Δεκεμβρίου 1709), ο επιλεγόμενος «ο εξ απορρήτων», ήταν σημαντικός Φαναριώτης ιατρός και διπλωμάτης του 17ου αιώνα. Τρισέγγονός του ήταν ο γνωστός ως πολιτικός στην Ελληνική Επανάσταση και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791-1865).

Βιογραφία

Ο Αλέξανδρος Ν. Μαυροκορδάτος «ο εξ απορρήτων» γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Γονείς του ήταν ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος από τη Χίο και η Λοξάνδρα από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης. Κατά το 1649 έμεινε ορφανός από πατέρα και γι' αυτό έμαθε τα πρώτα γράμματά του από τη μητέρα του. Φοίτησε στο Ελληνικό Κολέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη και μετά σπούδασε Φιλολογία και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Ρώμης. Μετά πήγε στην Πάδοβα, όπου σπούδασε ιατρική και αναγορεύθηκε διδάκτορας κατά το 1662.[6] Μετά τις σπουδές του έμεινε για λίγο καιρό στη Χίο και τελικά εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί αρχικώς δίδαξε στη Σχολή Μανωλάκη και κατόπιν διορίσθηκε σχολάρχης της Πατριαρχικής Σχολής (1665-1672), ενώ παραλλήλως ασκούσε την Ιατρική με επιτυχία. Η ευρυμάθεια και η γλωσσομάθειά του έκαναν μεγάλη εντύπωση: Εκτός από τις ευρωπαϊκές γλώσσες γνώριζε άπταιστα την τουρκική, την αραβική, την περσική, γαλλική και την εβραϊκή γλώσσα. Ως συνέπεια αυτού, επιβλήθηκε σύντομα στους επιστημονικούς και κοινωνικούς κύκλους της Κωνσταντινούπολης και, μετά τον θάνατο του διερμηνέα της Υψηλής Πύλης Παναγιώτη Νικουσίου το 1673, ο Μαυροκορδάτος -που είχε διατελέσει γραμματέας του Νικούσιου- κλήθηκε και ανέλαβε Μέγας Διερμηνέας της Πύλης.

Υπό την ιδιότητα αυτή σταδιοδρόμησε τόσο στον πολιτικό, όσο και στον διπλωματικό τομέα. Το 1683 όμως, μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης από τους Οθωμανούς, έπεσε σε δυσμένεια, η περιουσία του δημεύθηκε και ο ίδιος, η μητέρα και η σύζυγός του φυλακίστηκαν για μία χρονιά. Στην συνέχεια διέφυγε στη Σωζόπολη και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 1685, όταν ο νέος Μέγας Βεζίρης τον αποκατέστησε στην παλαιά του θέση και του επέστρεψε την περιουσία του. Τα επόμενα χρόνια αναδείχθηκε σε προσωπικότητα με διεθνές κύρος, ιδίως μετά την συμμετοχή του στην υπογραφή της ιστορικής Συνθήκη του Κάρλοβιτς (στη σημερινή αυτόνομη περιφέρεια της Βοϊβοντίνας)1699, ως πληρεξουσίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οπότε και έφθασε στο απόγειο της δόξας του χειριζόμενος το ζήτημα της ειρήνης με τη μοναρχία των Αψβούργων με λεπτότητα και σοφία.[8] Αλλά και ο Λεοπόλδος του οίκου των Αψβούργων ανύψωσε αυτόν στον τίτλο του πρίγκηπα εν αγνοία των Τούρκων. Ο δε Yemeniz Eugene αναφέρει: «ο αυτοκράτορας Λεοπόδος γοητευμένος από τα ταλέντα του, του χάρισε πενήντα χιλιάδες φιορίνια... και του απένειμε τον κληρονομικό τίτλο του πρίγκηπα».

Ήταν νυμφευμένος από το 1670 με τη Σουλτάνα, κόρη του Ιωάννη Χρυσοσκουλαίου και της Κασσάνδρας Ηλία Βόδα, με την οποία απέκτησε τον Νικόλαο (διάδοχός του στο αξίωμα του Μεγάλου Διερμηνέα και πρώτος Έλληνας κυβερνήτης στην Ηγεμονία της Μολδαβίας) τον Σκαρλάτο
τον Ιωάννη Α΄ Μαυροκορδάτο.

Απεβίωσε στην Κωνσταντινούπολη στις 23 Δεκεμβρίου του 1709[6] και τάφηκε στον ναό της Αγίας Παρασκευής. Θεωρήθηκε ως ένας από τους πιο μορφωμένους Έλληνες της εποχής του, καθώς και άτομο που μέσω της θέσης του προστάτευσε τις ελληνικές κοινότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τα προνόμια της Ορθόδοξης Εκκλησίας επί του Παναγίου Τάφου.
Εργογραφία

Ως επιστήμονας ιατρός, ο Α. Ν. Μαυροκορδάτος υπήρξε από τους γνωστότερους του 17ου αιώνα σε όλη την Ευρώπη. Μεταξύ των επιστημονικών του εργασιών, εκείνη που τον έκανε γνωστό ήταν η διδακτορική διατριβή του, δια της οποίας απεδείκνυε, με πειράματα σε ζώα, την κυκλοφορία του αίματος στους πνεύμονες. Η εργασία αυτή εκδόθηκε στα λατινικά στη Μπολόνια το 1664 με τίτλο Instrumentum Pneumaticum Circulandi Sanguinis sive modu usu pulmonum. Επανεκδόθηκε στη Φραγκφούρτη το 1665 και στη Λειψία το 1682, εντυπωσιάζοντας τους επιστημονικούς κύκλους της εποχής. Ακόμα και οι Τούρκοι σχολίαζαν ποικιλοτρόπως την ανακάλυψη αυτή, μέχρι του σημείου πολλοί δύσπιστοι να θεωρούν τον Μαυροκορδάτο μάγο. Αυτός, για να διαλύσει την πλάνη μεταξύ των Τούρκων, μετέφρασε και εξέδωσε το έργο του και στην τουρκική γλώσσα.

Εκτός από τα ιατρικά, ο Μαυροκορδάτος «ο εξ απορρήτων» συνέγραψε και μελέτες για ποικίλα θέματα φιλολογικά, φιλοσοφικά, ιστορικά και στοχαστικά, όλα σε αρχαΐζουσα γλώσσα. Κάποια σημαντικά του έργα είναι:
Εφημερίδες (που αναφέρεται στα γεγονότα της περιόδου 1682-1687 και θεωρείται ιδιαίτερα αξιόλογη ιστορική πηγή για την εποχή εκείνη)
Γραμματική
Ρητορική
Ερμηνεία εις το περί γενέσεως και φθοράς του Αριστοτέλους
Ιερά Ιστορία
Ιστορία Ρωμαϊκή (σε τρεις τόμους)
Απομνημονεύματα περί των Τούρκων Αυτοκρατόρων
Φιλοσοφικά και φιλολογικά ανάμεικτα
Φροντίσματα
Λόγος πρεσβευτικός προς Γερμανούς περί ειρήνης
Ευχαί εις τον όρθρον και μετά το απόδειπνον